Wódka to napój alkoholowy o niezwykle bogatej historii. W niektórych państwach Europy Wschodniej trunek ten na stałe wpisał się w lokalne tradycje. Co więcej, wódka często pojawia się (i zajmuje ważne miejsce) w polskiej, rosyjskiej czy ukraińskiej literaturze. Bez wątpienia można stwierdzić, że jest to destylat unikatowy, będący nieodłączną częścią wschodniej kultury. Jakie są jego początki? Czy pierwsza wódka powstała w Europie? Dlaczego właśnie w państwach pasa wschodniego jest ona tak bardzo popularna? Odpowiedzi na te pytania znajdą Państwo w niniejszym wpisie. Zapraszamy do lektury!
Zaczęło się na… Bliskim Wschodzie
Pierwsze destylaty alkoholowe powstawały już w starożytnej Mezopotamii, jednak to w Arabii, w drugiej połowie pierwszego tysiąclecia naszej ery, produkcja tego typu trunków nabrała tempa. Tamtejsi alchemicy, korzystając z alembików, destylowali wina, uzyskując w rezultacie wysokoprocentowy alkohol, który używany był w głównej mierze w celach leczniczych. Sztuka przyrządzania tak zwanej „okowity” (z łaciny aqua vitae, czyli „woda życia”) przywędrowała z Półwyspu Arabskiego do państw średniowiecznej Europy, gdzie zaczęła być wykładaną na uniwersytetach nauką. Ówczesne destylaty wciąż były jednak używane głównie w alchemii, medycynie i przy produkcji perfum. Dopiero w XVI wieku jakość destylacji wzrosła na tyle znacząco, by produkowane trunki nadawały się do bezpośredniego spożycia.
Wódka w Polsce
Okowita, zwana też gorzałką, szczególnie dobrze przyjęła się w krajach wschodniej Europy, w tym w ówczesnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. We wspomnianym już XVI wieku król Zygmunt August udzielił szlachcie przywileju, na mocy którego przedstawiciele tego stanu zyskali wyłączne prawo do produkcji i dystrybucji (a co za tym idzie, także do czerpania z niej zysków) napojów alkoholowych na terenach własnych. To jedna z głównych przyczyn ogromnego wzrostu popularności okowity w Rzeczypospolitej. Ulrich Von Verdum, XVII-wieczny fryzyjski uczony odbywający po niej podróż, stwierdził nawet, że wódka z całą pewnością jest ulubionym napojem Polaków. Nic dziwnego, gdyż w przeciągu kilkuset lat destylaty zaczęły być spożywane przez niemal wszystkie warstwy społeczne, a sama propinacja utrzymała się aż do XIX wieku.
Historia nowożytnej wódki
Wódka musiała przejść długą drogę, zanim zaczęła przypominać znany nam współcześnie produkt. Dopiero na początku XIX wieku powstała aparatura destylacyjna, umożliwiająca uzyskiwanie czystego spirytusu w taki sposób, by stało się to zyskowne dla niewielkich producentów. Kilkadziesiąt lat później zaczęto już budować niewielkie gorzelnie rolnicze, które produkowały wódkę z ziemniaków. Z kolei wynalezienie kolumn destylacyjnych pozwoliło zmienić nieduże gorzelnie w ogromne zakłady. Jednym z najważniejszych był ten założony przez rodzinę Baczewskich. To właśnie sygnowana tym nazwiskiem firma zasłynęła z inwestycji w nowoczesne technologie rafinowania i destylacji, a także wprowadzenia nowatorskiego sposobu reklamy w formie kolorowych i zróżnicowanych etykiet. Za umowną datę powstania czystej wódki często przyjmuje się rok 1895, kiedy to w carskiej Rosji wprowadzono monopol na jej produkcję, a także wdrożono jej odpowiednie standardy. Ustalono wówczas, że trunek ten powinien powstawać wskutek wymieszania z wodą rektyfikowanego, 95-procentowego spirytusu, w taki sposób, aby uzyskać napój o zawartości alkoholu wynoszącej 40%. Oczywiście wykorzystanie aparatury umożliwiającej produkcję destylatów na skalę masową poskutkowało znacznym spadkiem cen trunku tego typu. Wkrótce wódka stała się jednym z najpopularniejszych napojów alkoholowych w całej Europie, także wśród stosunkowo biednych klas robotniczych i chłopskich.
Dzisiejsza wódka jest już trunkiem znacznie bardziej eleganckim, produkowanym z surowców najwyższej jakości i wielokrotnie destylowanym. Doskonałym tego przykładem jest wódka Deluxe – napój alkoholowy powstały ze starannie wyselekcjonowanej mieszanki pszenicy i żyta. Choć tego typu wódka powstaje na bazie starej, tradycyjnej receptury, to właśnie nowoczesne metody produkcji sprawiają, że jest to trunek najwyższej klasy.
